maandag 10 januari 2011

Les 2: wat willen de medewerkers?

Er moet een eetmagazine komen, is bedacht. Maar wat vinden de medewerkers – de groep waarvoor het tijdschrift vooral bedoeld is – hier eigenlijk van? En waar hebben zij behoefte aan? Om deze doelgroep beter te leren kennen, stelden wij hen deze – en nog veel meer – vragen.


De medewerkster die naast mij zit, bekent overwogen te hebben om een koksopleiding te doen. Ze vindt koken dan ook fantastisch. “Het is leuk om op het werk veel aandacht te besteden aan de maaltijd en de bewoners er zoveel mogelijk bij te betrekken. Als ik een nieuw gerecht uitprobeer, is het geweldig om de gezichten van de bewoners te zien opfleuren door de geur en smaak.” Haar buurvrouw is eveneens enthousiast. “Het zit in de kleine dingen om zo’n maaltijd speciaal te maken en de bewoners erbij te betrekken. Ik probeer van het koken een feestje te maken. Zo had ik laatst een huzarensalade. De bewoners mochten die opmaken en versieren met sla, ei, augurk en tomaatjes. Daarbij konden ze het natuurlijk niet laten om af en toe ook wat lekkers in hun mond te stoppen.”

Hollandse avond
Niet bij alle medewerkers is het koken de favoriete bezigheid. Een medewerkster: “Ik vind het wel leuk om met de mensen de maaltijd voor te bereiden en iets te bedenken, maar in de keuken vind ik mezelf gewoon niet zo handig. Ik heb niet alles bij de hand en snap de kookplaat niet.” Een collega grapt over haar: “Als zij moet koken, eten we meestal friet.” Overigens is daar ook niets mis mee, vinden de vrouwen. “Een borrelhapje op zijn tijd moet kunnen. En dat vinden de bewoners nog gezellig ook. Dan maken we er een Hollandse avond van.”

Gevarieerd eten
Klinkt goed dus, die avondmaaltijden bij de Globe. Is een kookmagazine dan eigenlijk nog wel nodig? Jazeker, bekennen de collega’s. Ze erkennen het belang van gevarieerde maaltijden, maar merken dat in de praktijk toch veel dezelfde gerechten gemaakt worden. Simpelweg omdat ze die recepten goed beheersen, soms niet weten wat je nog meer kunt doen met een bepaalde groente en andere groentesoorten niet eens kennen. “Ik kook zoals ik van huis uit geleerd heb. Van andijvie maak ik dus automatisch de vertrouwde stamppot met spekjes, terwijl er vast nog veel meer gerechten mee mogelijk zijn.”

Terug naar vroeger
De medewerkers weten dat ‘terug naar vroeger’ belangrijk is voor dementerenden. Ze kennen echter nauwelijks recepten uit grootmoederstijd. “In onze bereidingswijze moeten we terug naar de jaren ’50, ‘60”, vindt een verzorgster. “Laatst had een collega een oud recept voor zuurkool uitgeprobeerd. Je zag een blik van herkenning in de ogen van de bewoners. Dat is mooi. We hebben meer van zulke recepten nodig.” Daarop volgend: ze zijn ook heel benieuwd naar de familiegeschiedenis van een bewoner op het gebied van eten. “Ieder had vroeger toch zijn eigen gebruiken. Misschien at iemand vroeger stipt op dezelfde tijd, sneed vader altijd het vlees dat verdeeld moest worden over zeven kinderen, schepte moeder het eten op en mocht er niets weggegooid worden. Als we meer over zulke gebruiken weten, kunnen we hiermee rekening houden tijdens de maaltijd. Ze kunnen iemands gedrag verklaren of we hebben een interessant item om tijdens de maaltijd met een bewoner te bespreken.”

Afstemmen op de persoon
Er is niet alleen behoefte aan meer recepten en verschillende bereidingswijzen. De medewerkers vinden het ook belangrijk om de maaltijden zo goed mogelijk op iedere bewoner af te stemmen. “Voedsel eten komt nauw bij dementerenden. Sommige mensen kunnen prima uit de voeten met een karbonade. Anderen kunnen moeilijk kauwen of slikken. Het is dan belangrijk dat hun stukje vlees wat langer is doorgebraden, zodat het gemakkelijk te snijden is en smelt op de tong.”
Een ander voorbeeld: niet alle bewoners kunnen rauwkost weg krijgen. Dat wil niet zeggen dat je die groente nooit kunt serveren. Je moet alleen zorgen dat er dan ook andere groenten op tafel staan. Zo is er voor ieder wat wils. Tips hoe dezelfde groenten voor verschillende bewoners goed te eten is, vinden de medewerkers prettig. Net als variatiemogelijkheden daarbinnen. Sommige bewoners mogen bijvoorbeeld minder zout of hebben juist meer calorieën nodig. “Als we dan toch bezig zijn”, haakt een verzorgster in, “komen er dan ook variatietips om een gerecht vegetarisch te maken?”

Bewoners laten meehelpen
Een van de belangrijkste punten vinden de medewerkers dat bewoners kunnen meehelpen bij het bereiden van de maaltijd. Ieder probeert op zijn eigen manier de mensen erbij te betrekken, maar tips hiervoor zijn welkom. "Misschien is het een idee om pictogrammen in het magazine op te nemen die staan voor verschillende voedingswaren", wordt geopperd. "Vanwege de dementie kunnen bewoners woorden soms niet meer koppelen aan voorwerpen. Of aan handelingen. Wordt dit in een plaatje uitgebeeld, dan kan het hersengebied nog wel worden geactiveerd."

Samenvattend: wat moet er in het magazine komen?
  • Bij al bekende groentesoorten: tientallen recepten met verschillende bereidingswijzen
  • Bij minder bekende groentesoorten: wat is het en wat kun je ermee?
  • Recepten uit grootmoederstijd
  • Recepten voor vegetarische maaltijden
  • Per recept (variatie)tips om de maaltijd af te stemmen op de persoon
  • Zorgen dat bewoners kunnen meehelpen, bijv. door pictogrammen te ontwikkelen
  • Persoonlijke verhalen over de (eet)geschiedenis van bewoners

Gerelateerde artikelen:

1 opmerking: