maandag 17 januari 2011

Theater in de keuken

Uren kan ze enthousiast praten over koken en eten met dementerenden. Ria Tummers was tot voor kort zelfstandig  ondernemer op het gebied van ‘Genieten aan Tafel’. Nu werkt ze regelmatig als animator om de maaltijden op de verpleegafdeling van Woonzorgcentrum De Meent in Groesbeek aangenaam en smakelijk te laten verlopen. Op een avond in januari maakt ze tijd voor de Globe om haar geheim van het koken met dementerenden uit de doeken te doen.

Natuurlijk, over gezonde voeding zijn boeken vol te schrijven, maar dat is niet waar het volgens Ria Tummers in de eerste plaats om draait. Voeding moet gezond en gevarieerd zijn, ook voor oudere mensen die toch al geneigd zijn minder te eten. Maar het draait bij haar vooral om “vitamine A van Aangenaam en Aandacht en vitamine L van Lekker”. Haar advies luidt om dementerenden zo veel mogelijk te betrekken bij het bereiden van de maaltijd en het ritueel rondom het eten. “Dit speelt een grotere rol dan het goed kunnen koken.”

Smaaksensatie dankzij herinneringen
De hamvraag is hoe je (diep)dementerenden zoveel als mogelijk bij het eetritueel kunt betrekken. Tummers wijst op het belang van geur en smaak, iets dat bij oudere mensen wel een extra zetje nodig heeft. Want met name de geur, die voor 70 procent  het proeven bepaalt, gaat bij ouderen achteruit. “Met het ophalen van herinneringen kun je gelukkig heel gemakkelijk die smaaksensaties activeren. Je hebt daar maar heel weinig voor nodig, een leuk verhaaltje is vaak meer dan genoeg”, zegt Tummers. Wat helpt is het werken met ‘vergeten groenten’ of andere ingrediënten die in het verleden dan deze mensen een rol speelden. “En je moet er een stukje theater van maken. Belangrijk is de ondertiteling van je optreden. Vertel steeds wat je doet en zo mogelijk ook waarom.  Een goed kookboek voor dementerenden bevat behalve recepten ook verwijzingen en verhalen.”

Romantiek rondom het eten
Tummers noemt een voorbeeld, toepasselijk in de wintertijd. Er staan spruitjes op het menu, en als zo’n zak spruitjes op tafel ligt  - of leuker nog: spruiten op stam - komen vanzelf verhalen op gang over sneeuw, ijs en schaatsen. Wie heeft daar geen herinneringen aan? “De uitdaging is om rondom het eten wat  romantiek te brengen. Daar kun je al vroeg op de dag mee beginnen. Breng mensen in de stemming door ’s morgens bij de koffie al over het menu te beginnen.” In de loop van de dag  wint het verhaal aan kracht met het tonen van de producten en de aankleding van de tafel. “Denk bijvoorbeeld aan een batik kleedje als je Indisch kookt. Daar hebben sommige bewoners ongetwijfeld weer een verhaal bij.”

Belang van wederkerigheid
Let op dat je als verzorger die met dementerenden kookt niet alleen maar vragen stelt, waarschuwt  Tummers. Het belang van wederkerigheid onderstreept ze met een recent optreden in De Meent, toen haar verhaal over een eetervaring in haar ouderlijk huis een groot aantal reacties opriep. Dat ging over het zaterdagse eten, voor haar vader steevast een karbonaadje, terwijl de rest van de familie werd verwend met macaroni met smac. “Veel ouderen herinneren zich die blikjes smac als de dag van gisteren. Ze zijn nog steeds te koop”

Kleur op bord
Volgens Ria Tummers schuilt de kunst van de keuken ook in de afwisseling. Je hoeft niet altijd traditionele en bekende gerechten te maken. Een vakantiefoto van een familielid kan al snel een bruggetje vormen naar een pizza of pastaschotel. “Dit biedt bovendien de kans om minder bekende  ingrediënten toe te voegen: kleurrijke paprika’s, intensief smakende salami of zurige kappertjes. Dit trekt allemaal aandacht voor het eten, net als een mooi opgemaakt bord.” 

Altijd iets te beleven
Ook diepdementerenden kunnen genieten van wat er in de keuken gebeurt, zegt Ria Tummers. Het gekeuvel aan tafel of het hakken van peterselie kan al plezier schenken, en hun aandacht is extra te vangen door bakjes met kruiden langs de neuzen te laten gaan. Als je regelmatig met een vaste groep kookt, leer je wel wat je al dan niet van bewoners kunt verwachten, zegt ze. En hoe diep de dementie ook is, er valt altijd iets te beleven. “Alle bewoners genieten van de levendigheid om zich heen, en al helemaal van de heerlijke geuren die het bereiden van de maaltijd verspreidt.”

Gerelateerde artikelen:

Geen opmerkingen:

Een reactie posten